Miphun Pakhat Sinak ah A Biapimi

Miphun pakhat sinak ah hin zeidah a biapi hnga By Pu Lian Uk   Pu Khenglawt le carelmi unau hna. "Miphun pakhat si nak ah hin zeidah a biapi hnga ti hi asi".tiah Pu Khenglawt a ttial mi hi Chinmi nih duh sah tete in  kan lung ahung pem pah leng mang cang I, lawmh a um ngai. Vuleicung ralpi adih cangka ah hin vulei cung ah mizei ram hmanh nih nanmah miphun asi lo mi nan uk ti hna lai lo, in dependence nan peek dih hna lai. Independence peek awk ah an mah te in an ram uk nak atuah kho rih lo mi hna miphun kha UN ni UN Trusteeship System  in zohkhenh chung awk ah UN sin ah nan ukmi hna miphunram cazin nan peek dih lai tiah UN zung in ca an rak chuah. Cu tik ah cu bantuk aa uk kho rih lomi hna miphunram cazin an peek mi hna kha UN nih amah UN nih dengteu in maw azoh khenh hna lai, maw, azoh khenh chungdingah ramkhat in maw ram hnih ramthum in maw ibawm cio ding thiah  in an mahte in an ram an  iuk khawh ding azoh khentu hna nih cawnpiak dingkhi asi,. An mahte in i-uk khawhnak an ngeih tiang in    cawnpiak hnu  ah Independence in an umduh ah cun Independence  peek , ramdang he ikomh in federal in maw confederation  in maw um a duh mi zong anmahduh ning in aramri kulhchung an mah miphunte in  i-uk khawhding kha sersiam piak an silai tibia hi arak um. Miphundang ram a ukmi vialte nih anmah miphun asi lo mi ram an uk lio mi hna ca zin kha` UN an rak peek dih. Chin, Kachin, Shan ram zong Mirang nih UN Trusteeship ah cazin peekding  an rak ruah lio asi cang. Portugal ram nih miphundang ram a ukmi zongkha Potugalmi an sidih tiah an ti i cazin an peeduh hna lo. Asina in Portugal miphun a si lo miti kulh le ram an ukmi hna ramdang nih an theih tuk mi hna an sifawn. Cucaah  Miphun ram timi hi UN nih mizeibantukdah UN  Trustee-ship ah hin  alakmi an si lai ti mi kha asul lam an kawl. Miphundang abik in a uk tu hna he an nunphung an holh aa lolomi an silai I cu miphun nih an hlumhnak ramri kha miphundang le a uktu hna ram he ramri thler khawh ding fiangte in a ngei mi an si lai ti mi hi an rak khiah. Cucaah Portugal nih a ukmi ti kulh le ramtam pi Namibia ram te hna kha UN Trusteeship ah  an peeek hna. Cu ti UN nih azoh khenh mi hna ramtam pi cu atu ah Independence a hmu mi an tam ngaicang. East Timore zong khi UN Trusteeship I rak peekmi asi. Asina in Indonesia cozah nih an ralkap an va lak ter hna I Indonesia nih uk mi ah an hung si. Cu lio ah East Timore nih Indonesia ralkap doh khawh nak thazang an ngeih lo caah UN zong nih abawm hlei kho hna lo. Asina in kan hnu lei Indionesia buai lio ah khan Eastmore nih Indonesia an doh tthan tik ah UN Trusteeship I a um bal mi a rak si caah UN nih UN ralkap an va thlah I East Timore run ven awk anva bawmh hna. India Goa tikulh te zong khi UN Trusteeship ah a um mi an si i, India cozah nih an ralkap anva lakter hna. Asina in  Goa nih India kha zeiti hmanh in adoh lo caah cu tin  India kut toi ah an um ko hna. Chin mi cu Kawl he siseh, India lei he siseh kan holh, kan nunphung arak idang I, kan hlumh nak ramri zong thlerthiam awk ti le chiti ri bang a fiang kho ngaimi asi. General Aung San nih nan mah ram chung ah nanmahte in uknak a um kho ko lai arakti ve hna ca ah Panglong min  an rakthut mi asi. Panglong hnatlaknak ning in uknakphunghram suai adih hlan ah  General Aung San le a Cabinet wankyi an zate thah an huah.               Anmah a vun chawngtu hna nih 1947 constitution kha rampak uknak in rak ttialmi asi. Asi na in Kachin, Shan , Kaya, Kayin, hna kha an mah ramri chung zeimawzat te iuk khawhnak anmah ramkulh cozah an  dirh ter hna. Chinram kha an duhtik ah Ramkulh cozah dirh khawh ve te hna seh ti ruah nak in  Chin  Special Division Act 1948 in uknak ding upadi dangte an tuah I, Kawlram bupi cozah cabinet wankyi pakhat nih   an konglam a uk chung ding ah  Chin Affairs Ministry le Chin Affairs Council an rak dirh ter hna. Chin ramchung uknak caah hmanh khawh siseh tiin Chin Affairs Council nih an hna tlak mi upadi kha CSDA chung ah upadi cazin an chiah . Cu ti CSDA chung ah cazin an khumh lo mi  Kawlram bupi upadi kha Chin ram ah hman khawh asi lo. Cuticun Chinramri kha adangte in uknak arak si. Cucaah Kawlmi he kan nunphung kanholh aa lolo mi kha atlau loding cu chimlo, ahuncho atthat chinlengmang ding kha tuahding kan si. Kan thilthuam, kan lam, kan hla hna cu zei he dah aa lawh tiah Phaizong kung te, Phuncong kungte,  Faiceukungte pawl nih an kungbu pumpuluk in anpar tik ah an bu andawh ter bantuk in kan miphun thilthuam, kanlam kan kui, kan hla kanbia cu kan miphun  alangh ter mi le attamhtu kan miphun dawh ter tu apar ban tuk cu an si ve, Cucaah Laithuam in Pu Khengloawt  meeting ah a va kal tik ah meeting chung ah Laimi phun  adawh ter mi miphun pakhat kansi ti dawh ngai le upat nak in  a hmuh sak khawh mi hna cu Laimi thuam in a va par k khi asi ve. Hitler nih Israelmi phun pawl an miphun pi a huat  ruang hna ah sualnak a ngeilo mi nu le ngakchia zongin an ci hmih ding in million  6 arak thah hna. Cu bantuk miphunpi in cihmih ding ruahnak ttha lo kha  mizei miphun cung paoh ah Hitler bantuk hruaitu ttha lo nih vuleicung miphun pakhat khat kha anci hmihding in an tuah ti lo nak hnga I-khamh pi cio le ibawmhchan ding ruahnak bik he an rak dirh mi asi. Hi bantuk in  kan miphun  pakhat in kan ummi kan langhter peng tik   hna ah kanmi phunpi ral kha UN nih a kankhamh ding kan duh mibik asi. Asina in  Kawlphung le Kawlholh le Kawlnun longte Laiminih kan icawn ah cun miphun dang kan si nak kha vuleicung ramdang  nih an kan hmuhpiak lailo. Kawl ralkap cozah tthalo nih kan miphun hrawh an zalh tik ah UN te hna nih an kan bawmchan kho zawk zawkti lai lo. Laimiphunpi nih kannunphung ttamh le ihman ding a biapit ning kanrak theih hlan ah Kawlholh le Kawl nuncan  Chin mi nih lak hi atam ngai cang. Cucaah atu ralkap cozah nih nunphung zong Chinmi nih anmah dang an ngei ti lo mi an si. Kawlmi dih an si ti ,anmahte in uknak atuahtlak mi kawlhe aadangmi ansi lo tiah vuleicung ah langhter an duh . Cu ruang ah Chin National Day te hna tuahding an kan phih. Panglong min thut lio ah Chinmiphun min in kanthut mi asi. Cu caah miphun pakhat in  Kawlrambupichung ah anmah Kawlmiphun bantuk in kanmi phunmin lang ngai in  kan rak um cu asi. Cucah Chin National Day zong cu kum 60 renglo chung kanmiphun nunphung pakhat in kanrak ngeih cu asi. Hiti CND tuah an kanphih mizong Panglonghna tlaknak hrawh phunkhat tthiam asi. Chinmi phunpi nih anmah miphun ramri chungah I-uknak cozah a ngeih lo I, ramtthen uk in Chinramcozah umlo in Kawl ralkap nih an kan uk mi hna hi Chinram kha Kawlmi ram ah an ser bantuk khi asi i fah sak awk ngai kan si. Atu Kawlram bupi chung ah  miphun pa khat, holh khat , biaknak pakhat long um ding in  ramhruainak party  pakhat le rampak uknak phunghram  aa rek ngaimi in 2008 uknakphunghram cu ttial mi asi, 2008 uknakphunghramcu Kawlram bupichung me pee kho mi 94% nih duh nak mee peek mi a si tiin  lih in vuleicung ah an thanh. Asina in mizei ram hmanh nih an zum hna lo. 2008 uknakphunghram cu Chinmi le tlangcung mi ci-hmih nak hriamnam ah an tuah mi cu asi. Atu  ah hin hi upadi hi afek mi upadi asi rih lo. Atu 2010 thimnak hi 2008 uknakphunghram cung hngatchan in ttialmi thim nak upadi  asi. Cu ti kan hngalh ahcun   2010 thimnak ah mizei MP ah aa pee mi ansi zong ah duhnakme zong duh lonakme zong peek ah cun cu cihmih nak hriamnam I an  ttialmi 2008 upadi kha kan lung atling ti me peek khi asicang. Cucaah 2010 thimnak hrim ah mizei hmanh democracy attanh mipaoh Chinmiphun attanh mipoah nih mee peek ding hrim asi lo. Atucu Daw Suu Party NLD zong nih mee peek loding in bia an I khiak cang I afiang ngai. Chinmiphun caah hi thimnak ah mee peek loding a hungttha chinchincang I ralttha ngai in 2010thimnak ah mee peek lo ding a sicang. 2010 ah Daw Suu thim nak ah luh khawh lo ding antuah long asi lo, Amah adirh mi NLD  Party in a mah an chuah lo, andawi lo  ah cun NLD party kha hmatpungtin khawh loding in an tuah.Ralkap cozah nih hiti apartytiang in  amahaa telagcunhmatpungtti nlo ding antuah mi cu luanlak in kar hlei an lamh mi an hak akauh tuk nak ah an ipalh taktak mi asi. Hi an palh mihi adoh tu hna kancaah a ttha tuk mi asi ve. Zeicah tiah UN le vuleicung ram biapipa hna nih NLD bantuk party nganmi thim nak ah an luhter hna lo tik ah democracy murupi he aa kalh tukmi asi. Curuang ah ralkap cozah nih anmah party long in thimnak an tuah I, cozah an dirh hmanh ah UN le rampipa` hna nih an pawmpi hna an cohlang hna lai lo I, phungtlinglo cozah tthiam an si rih ko lai. An uknak phunghram 2008 zong cu mipinih thimnak mee an peek lo tik ah phungtling uknakphunghram in vulei cung nih an pom fawn lai lo.Cu tik ah adoh tu pawl hna kha vulei cungram tampi nih atu lio phung tlingte in an kan ttanpi an kan bawmh khawh rih lai. Asina in  2010 ah mee kanpeek citcet ah cun cu ralkap an palh mi kha kan remhpiak    hna ah khin aa canglai. 2010 thimnask upadi cu 2008 cihmihnak hriamnam  i an ttialmi Kawlrambupi phunghram ning zulh in ttialmi asi. Cucaah 2010 thimnak upsadi ning in thimnak mee nanpeek caah 2008 uknakphunghram kha kan hna atla "a tti kanpiuh"  ti sullam ah aa cang lai. Kawlralkap nih kanhrem rih ko hna seh ti kan mah le kan mah ThanSui  chiahmi 2008 uknakphunghram rap ah ifawih bantuk ah kan tlakding khi a si. Cucaah 2010 thimnak ah mee pek lo ding khua lei chungkhat cah cio ding hrim asi. Atucu ENC zongnih NLD nih thimnak an luh lo dingkha le  thimnak ah mee peek lo ding boycott tuah ding kha kan in ttanpi ve hna lai tiah ca an chuah cang. Cucaah 2010 thimnak ah mee peek lo ding ENC le CNF vialte he lung irual dih asi mi hi ramchung mipi nih lung ilak lawhnak um lo in 2010 thimnak mee peek lo ding hrim ruah dih ding asi. Thimnak ah aa pee ding zongnih hi thimnak hi luh tlak asi lo mi asi ning theih thiam cio awk ngai asi. Damte in, Lnk. Source: Lai Forum mail on 2 APR 2010. ------------------------------ "Serve with gladness"