Lai Khawt: Congnak puan hrawhmi a si maw?

on Tuesday, July 28, 2009

LAI KHAWT: CONGNAK PUAN HRAWHMI A SI MAW?

Tukar hawng cu Laikhawt kong chimrel ngai a si. Mah le ruahning cio ti a si ca ah ka hun chim ve. Sau nawn lawlaw in ka chim lai.

 

Kei hi Laithil kongkau ah ka cham bau ngai. Laithuam min hmanh ka thei dih lo. Miphun ka dawtlo cu a si hrim lo. Conlo/canlo timi zong hi a thil le a min ka hliah lo. Lai pupa chan Lai hnipuan ka theihmi cu pa hrukmi ah biar le puanrang (alai fang ah atung zulh in anak tenhmi. Avang lei cu tenhmi a um lo) an si. Hi puan hi kanmah holh in a min "Thangraku" kan ti. Cun lupawng a si rih. Lupawng tling taktak cu dongkua a tling ti a si. Capo zong in chim ttheumi cu hlan Lai pa nih Kankaw ah lupawng ca ah thilthan a cawk ti a si. Dongkua a tling deuh rua lo, tawite a bau rua. Lai pa nihcun "Lu cung paw hma Khongpawng dongkua ma tling bu, cite nga-se' (cuaitan tinak) chap pa" tiah a hal, ti a si.  Pa nih hrukmi angki a um ka thei lo. An ihruk ka hmu bal lo. Hitin pa hruk mi angki kan ngeih lo ca ah Laikhawt hi a chuak i cucu kan buaimi hi a si ko. Nu hrukmi ah hnittial (asen) le Bakaw timi (muici sen in a ttial) angki an ihruk pin ah atu congnak puan hi an i aih chih. Nu nih an tai i an i thuamhmi tthi thluanpi zong a um.

 

Chim hmasabik ka duhmi cu "hnipuan le kan ifenh-aih ning hi a biapi tuk" ti hi a si. Chim duhmi cu hnipuan kan ni fenh-aih mi nih kan thinlung le nunning zong a kan mersan khawh ngai. Thilpuan ttha aa hruk pengmi cu an thianghlim deuh, an thinlung a sang deuh kan ti ko lai. Zeitipoah in thilpuan a hmang sawhsawh mi cu kan hnawm deuh ve ko. Kan thinlung zong a vaivuan deuh ve ko. Tahchunhnak ah hlan lio cowboy uniform an timi luchin, kedan le hnipuan hna vun ihruk-aih ahcun thinlung phundang in ngeih a si. Nungak tlangval zong nih latest model hnipuan pawl vun ihruk-aih ahcun an thinlung aa phun dang deuh. Anmah lawng si lo in midang thinlung hrimhrim zong aa phundang ko. Pastor le Krifa upa hna nih biakinn chung ah hnipuan an hmanmi le an ihruk-aih ning zong nih khin anmah lawng si lo in mipi thinlung tiang a mersan ko. Cu bantuk tthiamtthiam in Lai thilthuam siseh, Lai thilthuam he aa lo in ser/tuah mi hnipuan hna zong nih kan thinlung a kan sersiam ve. Abik in Laimi kan sinak le kan pupa nih an kan rohmi hnipuan kan ihruk-aihning zong a kan theihter. Kan miphun dawtnak le tlaihchannak thinlung zong a kan ngeihter.

 

Atu lio suit (Khawt le Tawhrolh sau) timi khi vawleicung mi vialte nih hman dih cio mi (universal dress) a si tiah ka ruah. Ramkip cio nih mah le ram zapi zaran nih hruk-aih mi ngeih cio a si. Tahchunhnak ah Kawlram ahcun hni (nu he pa he) a si. India ah angki fual (nu he pa he) a si ve. Mirang ram ah tawhrolh sau (nu he pa he) a si ve. Kawlmi kan huat hna ca ah le kan miphun kan dawt ca ah Kawl tuahmi an hnipuan hni (lung-zi) kan hmang lai lo ti le tawhrolh sau Mirang hnipuan a si ca ah kan hmang lai ti bantuk ruahnak hna hi practical ah zapi zaran ca ah a si kho lo mi a si.

 

A ngaingai ti ah, Laiphung le thilri kan ttanh tiah biar kaih a ttha ti maw? Puanrang a lai ah anak in tlangkhat te lawng ttialmi he chuah a ttha ti maw? Nu thilthuam lehlam cu a vaa dawh ngai ko ca ah chim awk um lo. Atu i tawhrolh sau kan hmanbik mi zong hi Lai tuahmi  origin a si lo. Mirang a silo ah midang tuahcia mi kan ilak tthiamtthiam ko.

 

Hlan thilthuam pawl hi a kil tu in kilven awk a si. Hlan pupa chan i an rak hman mi la siseh, sii an rak hmanmi siseh, an tahning le an ttialning siseh. Hi vialte hi tthate in Lai Nunphung kilvengtu buu nih ngeih/chiah awk a si. A a ti kho deuh nih pumpak le chungkhar level zong in ingeih le ichiah ttha hrimhrim a si.


---

Asau pah i tling tein HIKA hin relding a si.


------------------------------
"Serve with gladness"

Laimi kan Thawhkehnak le Nihin kan Dirhmun

on Saturday, July 11, 2009

Cattialtu: Pu Lian Cin

 

Dotkhatnak

 

Biahmaithi

 

Zeizong vialte hi tuanbia chung ah an um dih. Tuanbia in aa hlip phuak khomi a um lo. Tuanbia nih thiltha le thilchia, thildik le thildik lo, a kan chimh. Tuanbia nih nifa kan nunnak ah siseh, hmailei kan nunnak caah siseh lam a kan hmuhsak. Cu caah mifim mi nih tuanbia cu an dothlat i a tha lomi kha hrial an izuam long siloin a thami kha thachin seh tiah sersiam le thancho ter an izuam.

 

Laimi zong nih kan tuanbia pakhat ah aa tel ve mi kan pupa thawhkehnak le khua le ram an rak tuknak an rak sernak hi hlathlai in kan miphun kan itheihthiamnak ca le kan miphun lungkhat thinkhat in kan thutdir khawhnak caah chimrel hi kan herh ve. Kan pupa hna chan ah catial an rak thiam lo tik ah kan tuanbia hi kan pupa hna nih ca in chiahmi a rak um lo. Sihmahsehlaw tuchan ah upa cheukhat hna nih an theihkhawh tawk le an hlathlai khawh tawk ca in an kan chiah piak. Hi tuanbia ca hna cu Sianginn i tuahmi Research paper bantuk in ( biahalnak le fianternak phun in ) tuah mi a si lo tik ah pakhat le pakhat an theihning le an tialning hi aa dannak le aa kalhnak tete a um tawn. A tu ah keimah zong nih kan pupa hna khua le ram an tlaknak, an kan hrinsornak kong chim kaa tinh tikah hin midang theihning he a khat lomi a um len ko lai. Keimah nih a dik bik tiin ka zumhmi  ka chimrel mi a si ti kha theihter kan duh hmasa hna. Hi biatlang hi a kau tukmi a si ve tik ah sml 2 chung ah hin tling ngai in chimrel khawh a si lai lo. Cucaah ka duhnak zawn tete in ka vun langh ter lai.

 

 A biapi mi cu hi cawnpiaknak a dih tik ah mino hna nih, Laimi hi apehtlaimi long te kan si nak le, khat le khat ihrial awk a tha lo mi, ithlei awk a tha lomi kan si zia le peng le tlang timi lungput hi a dik lo mi, icawn awk a si lo mi, a si zia kha zaangdam ngai in nan lungchung ah nan riah ter khawh ding kha  ka saduhthah mi cu a si.

 

2. Lairam kan phak hlan kan tuanbia tawi

 

Laimi Lairam kan phak hlan ah, kan pupa min, kan khuamin, kan lothawh kan thingphurh, kan holh, kan inn kan lo, kan vawkte an arte, kan thil kan thuam tibantuk hi zeiset a si ti hngalh khawh a si lo. A si nain Lairam kan um hlan kan rak thutdirnak hmun le hma hi fiang ngai in theih khawh an si. Laimi cu Tuluk ram Tibet in a ra mi Tibeto-Burman timi  kan si i  Tibeto-Burman chung ah Assam-Burman timi phu ah aa telmi kan si. Cu Assam-Burman phu ah cun miphun 6, ( Chin , Thet, Burman , Kachin, Naga le Lolo ) kan um i hi miphun 6 hna lak ah Laimi hi Kawlram ah a rak lut  hmasa bik kan rak si. Tibet in Kawlram ah kan rak luh tik ah Hukong thlangkar hrawng kan rak phak hi AD 400 hrawng a si tiin theih a si. Cun Kawlram nitlak-chaklei kap in kan rak lut i Chindwin tiva kam hrawng, Monywa khua chaklei, Cun Chindwin le Irrawaddy tiva karlak um mi Shew Bo khua hrawnghrang, ah kan rak um. A tu Sagaing khua hmun khi " Chin Suh " an rak ti i a sullam cu Laimi an ipumhnak hmun ti nak a si. 1971 kum ah Thilhlun kawlmi pawl nih Monywa khuachak ah Zenthawl kuai le Belkuai an hmuh i cucu Laimi long hmanmi a si zia kha an fian ter. Cu thilri hna cu Carbon 13 in an zoh tikah AD 800 lio thil a si tiin an hmuh. Cucu Laimi kan rak umnak a feh ter fawn.

 

Laimi Kawlram kan rak luh hlan ah hin Kawlram nichuah chaklei kap hin Pyo le Mon hi an rak lut chung cang. Pyo nih Irrawaddy nichuahlei kap hmum hma khi Shan ram tiang in an rak luah cang. Mon nih Kawlram nichuah thlanglei kap vial te an rak hum hak chung ve tikah Laimi hi Chindwin tiva pawng, Irrawaddy nitlaklei kap long an rak conak a si. Cun Laimi cu duhsah tein nitlak lei le thlanglei ah kan ithial hna i thlanglei ah Pakokku, Thilin, Tazet, in Hinthada timi tiang, cun cheukhat Pokpa tlang hrawnghrang Laimi khua kan rak sa hna. Cucu Asho Chin an si i nihin ni tiang an um rih. Tampi cu Kawl ah a cangmi zong an um hna. Hi bantuk in Laimi Kawlrawn kan rak phak i khua kan sak nak hi kum zabu 7  hrawng a si tiin tuak a si i kum zabu 14 tiang Kawlrawn ah khua kan sa hna tiin tuakning a si. Thet hi Laimi hnu ah Kawlram an rak lut i Irrawaddy tiva chaklei kap in Manipur ram tiang an itlai. Sihmanhsehlaw, Thet hnu in Kawlram ah a rak lut mi Kawl pawl (Burman) nih an pon chuah hna i  Manipur, Sagaing, Rakhaing, Kachin ram tibantuk in an ithekthai dih hnu ah an miphun tiang a lo tlau dih. Laimi kong hi Pagan lungca ah tial a rak si cang. Pagan uknak hi AD 1044 in 1287 tiang a si. Cu lio caan ah Laimi le Kawlmi an ramri cu Monywa khuachak meng 21 a hlat nak i a ummi Alung an timi khua khi a rak si. A sullam cu Laimi le Kawlmi hi innpa chakthlang bantuk in khua an rak sa hna i Kawl nih Laimi hi an rak uk bal hna lo tihi a fian ter.

 

---

Azapi HIKA hin relding. 

------------------------------
"Serve with gladness"

Ban Ki-moon Biachimmi

on Thursday, July 9, 2009

UN Secretary-General Ban Ki-moon Biachimmi

 

Excellencies,
Distinguished guests and colleagues
Ladies and Gentlemen,

This is my second visit to Myanmar in just over a year.  Both visits have been at critical times for the country's future.

My first visit was in the aftermath of Cyclone Nargis.  This devastating natural disaster, which took so many lives and created so much hardship, touched hearts across the globe.  In Myanmar's moment of need, the world responded generously.

I want to personally thank everyone here today for your remarkable contributions to the relief and recovery effort.

You have saved lives, rejuvenated communities and made it possible for many thousands of people to reclaim their livelihoods.  You have helped Myanmar to overcome adversity.  It is important that this work continues.


Ladies and Gentlemen,

I felt the tragedy of Cyclone Nargis deeply -- as a fellow Asian and as Secretary-General .

I am Asia's second Secretary-General.  The first was Myanmar's U Thant.  I revere his memory.  I also recall his wise words.

U Thant said: "The worth of the individual human being is the most unique and precious of all our assets and must be the beginning and end of all our efforts.  Governments, systems, ideologies and institutions come and go, but humanity remains."

This is why I have returned.

As Secretary-General, I attach the highest importance to helping the people of this country to achieve their legitimate aspirations.

The United Nations works for people – their rights, their well-being, their dignity.  It is not an option.  It is our responsibility.

I have come to show the unequivocal shared commitment of the United Nations to the people of Myanmar.

I am here today to say:  Myanmar – you are not alone.

We want to work with you for a united, peaceful, prosperous, democratic and modern Myanmar.

We want to help you rise from poverty.

We want to work with you so your country can take its place as a respected and responsible member of the international community.

We want to help you achieve national reconciliation, durable peace and sustainable development.

But, let me emphasize: neither peace nor development can thrive without democracy and respect for human rights.

Myanmar is no exception.


---
Adihlak HIKA ah rel ding.
------------------------------
"Serve with gladness"

Hringtu kan nu (Pi Far Men) operation tuahnak kong

on Tuesday, July 7, 2009

Linghrinsor,
 
A kan hringtu kan nu Pi Far Men cu a rilfonghlei a phin ca ah operation 7 July 2009, Haka sizzungpi ah tuah a si. Kan biak Pathian zohkhenhnak le umpinak thawngin tluangte in operation an tuahkhawh. July 8, 2009 Philippines local time 9:00 AM, Haka local time 7:30 AM ah sizuung ah ka chawnh hna... A umpitu ka nau Nawlnawl le Asung he kan ichawn. Tluangte in operation an tuahkhawhnak kong le ka nu zong a thazaang a um ngai ko ti le bia zong lungfimte in a kan ruahkhawh ko tiah an ka chimh i kaa lawmtuk.
 
Ka nu hi rilfonghlei damlonak lawng si lo in thikai a ngei. Cupin ah rawl ei kho set lo in cencerh a einak a sau cang ca ah a thisa thazaang a chambau lai i operation tuah tikah thisen hlut hau le thawchambau deuh in a um sual te hnga maw ti ka phang ngai. Tuzing ka chawnh hna hnu cun ka khing a zang ngai cang, ka hna zong a ngam ngai cang. Kan biak Pathian cung ah kaa lawm i ka thangtthat!
 
Ka nu hi a luancia thlaruk hrawng in Dr. Hmuh Thang nih hi a zawtnak hi a hmuh cang i operation tuah le siding ding in phunhnih in ruahnak a pek. Upa ka si cang pin ah atu lio Haka khuasik (December 2008) lio si i ka thisa nih a chei sual lai lo. Cucaah sii tu in ka din rih lai a ti ca ah siitlang a din peng nain a dam deuh lo ca ah atu hlai a sinak hi a si. Hlai lawlaw hi a tthami hrim a si. Atu a dam hnu cun ngandam tein a kan nunpi cang lai tiah kan ilawmnak a ngan ko.
 
Hringtu kan pa Pu Hrang Ling nih January 1986 ah a kan thihtak hnu kum 23 chung a fale vialte a kan cawmkennak le a kan dawtnak cungah a dong kho lo mi, hmurka le cattial in chimphuan khawh lomi lunglawmhnak a fale vialte nih a cung ah kan ngei. Abik in a tufale a si mi Bawi Cin Ttial le a nau le pali, Sofia Ling hna an chuahka ah aa lawmhnak a mithmai le a dawtning hna, a zohkhenhning hna hi hmurka le ca in chimthiam le langhter khawh a si lo. A tufale vialte nih nan pi dawtnak hi nan philhlo ding a si. 
 
Atutan ka nu operation tuahnak ca ah Mangmang le Ngunte nih USA in K. 400,000 an kan kuat tiah Nawlnawl nih a ka chimh. Palian zong nih USA Indianapolis in K. 298,000 a kuat ve hna. Keimah tu cu ka cacawn lio (Ph. D., in Philippines) a si i ka lungthin le ka thlacamnak lawng si ko.
 
Cincin pa
Philippines
---
PS: Mah ca hi record ca ah si te seh tiah ka ttial duhnak chan zong a si.
------------------------------
"Serve with gladness"

Congnak hi khuachia sin in lakmi a si tiah an ttialmi

on Monday, July 6, 2009

Source: Metkhuabo mail on 6 Junly 2009
A ttialtu: vanlalcung9@gmail.com, a ttialning te in tar tthan a si.

---------- Forwarded message ----------
From: vanlalcung vanlalcung <vanlalcung9@ gmail.com>
Date: Sat, May 23, 2009 at 4:28 PM
Subject: val alzadum .chin miphun kanthuam kong
To: Metkhuabo-unsubscri be@yahoogroups. com

val al zadum

hikan miphun thuam kong tlawmpal teka von peh than
kavei khanak ca tial mi a si ii kapalh nak le a tlam tlinlo nak a  um
sual ah cun bawikrih min in zaangfah kannawl hna mah hikan laithil hi
khuachia thil bak a si ko law ki chan leo in khuachia raithawi nakthil
bak a rak si aa thok nak cu kanpa le hna carel kho deoh minih cun
keimah hnak in tlamtling deu in nan theih ko lai muko makazinzong ah
nan rel ko lai kan lai thilhi muko maka zin tehna ii kan hmuhning ah
cun khuachia sin in a ra mi a si ko ti nak a si mara pa hi khuachia nu
ngak nu nih tiva a kal nakah a rak tlaih ti a si ii kumthum chung an i
um ii cu nungak nu nih cun ka phuang hlah a rakti na in phuanglo awk a
tha lo ii a phuangve tik ahmara cu athi ii khuachia nungak nu  cu a tu
liokan aur ngaimi congnak puan aa aih ii anpa cu a von tahlio ah mithi
hna chung nih vampang awng in an bih ii innchung ah an von luhhnoh ii
cukhua chia nu cu a tang in annam cin mam ih a cawngnak puancu a thlak
ta sual ii mah a thlak ta mi a puankha laimi nih kha i zoh chun in
antah ii ziince hmuh lai thil ah a sangcem zong a si a man zong  a
sang cem a si cawngnak ti mi hi mara holh a si deuh korua kannih hakha
thlantlang holh cu a si deuh lo ti ah ka ruah hi khuachia sinn in a ra
mi le a chuak mi hi patling pipi nih biakinn chungle pulpit cung hna
ah a sul lelam tuak lo in pa sita zeimaw nih phungchim nak hna ah an
hmang ii a poi ngaiko zoh zong a chia ngaiko hi kanlai thil cawngnak
le puanrang te hna hi lawki chanlio ah cun khuangcawi kei pawfim
bawitebawi laamnak te hna khuachia biakrai thawi nak ah rak hmang mi a
si a tuchan ah cun a thiang mi pathian thang that nak ah cun ii
hrukaih lo a  a thacem ko hnga pastate nih pulpit cung ah ii hrukaih
ii pathian bia chim le rel nak ah hmang ti hlah uh hman awk ah a
tlaaknak cu zei kanti lai chin a miao ta neh le nu pithit puai lailaam
te hna sarlaam te hna sa zawhte hna a ah kan hman ah a tha hnga  athar
in kan lai thil cu tuahkhoh le chuah khoh cu a si ti lai lo thatcu a
tha a dawh zong a dawh tuk ko a uar mica ah cun a thangai a man zong a
sang cem a si aduh mi nih cun ihhruk aih kha a tha ko a si nan pa
thian thang that le biak in chung ah mi pi kan sizong ah pasita te kan
si zongah biakin thiang chung ah cun hlaw can u sih law a tha cang ko
hnga
       hica hi rak rel cio ve uh nanlung tlin lo nak nanfian lo nak a
um sual a si le
       rak ka halthan te uh a tial tu alzadum

=================
Life is like a book, everyday is new pages